Pijn rondom de knieschijf

Wat is patellofemorale pijn?

Patellofemorale pijn is een medische term voor pijn aan de voorkant van de knie, rond de patella (knieschijf). Er is last van knieklachten, een zere knie. Het kniegewricht doet pijn. Er is dan geen sprake van beschadiging of andere problemen in het kniegewricht.

Andere benamingen zijn patellofemoraal pijnsyndroom en patellofemoraal syndroom. In dit artikel spreken we verder over patellofemorale pijn.

Wat is de patella?

De patella is de knieschijf die zich bevindt in de quadricepspees. Deze grote pees komt vanuit de sterke dijspieren (quadriceps). Hij is om de knieschijf gewikkeld en zit vast aan de bovenkant van het onderbeen (tibia). De quadriceps spieren houden het been recht. De knieschijf zorgt ervoor dat de quadriceps spieren meer kracht kunnen zetten.

De achterkant van de knieschijf is bedekt met glad kraakbeen. Hierdoor kan de knieschijf over het onderste deel van je femur (bot van het bovenbeen) glijden als je je been recht.

Wat is de oorzaak van patellofemorale pijn?

De oorzaak van de pijn is waarschijnlijk een combinatie van factoren. Daardoor komt er extra druk op het kniegewricht, de spieren in de buurt en de kruisbanden.

In welke situaties kun je last krijgen?

• De knie veel te veel (intensief) gebruiken, bijvoorbeeld bij bepaalde sporten. Ook bij wie meer is gaan trainen.
• Het 'positieprobleem'. Sommige mensen kunnen een probleem hebben 'in de positie van de knie'. Daarbij schuurt de knieschijf tegen het dijbeen en glijdt er niet overheen. Het kan te maken hebben met de manier waarop de knie zich heeft ontwikkeld. Het is ook mogelijk dat dit komt door een gebrekkig evenwicht in de spieren rondom de knie, bijvoorbeeld de grote quadriceps spier boven de knie. Als één kant van die spier zich meer samentrekt dan de andere kant, kan de knieschijf tegen één kant van het dijbeen aan schuren. 
• Een combinatie van de twee punten hierboven: het positieprobleem en de knie veel te veel gebruiken. Dit is de meestvoorkomende oorzaak. 
• Voetproblemen kunnen ook een rol spelen, zoals platvoeten. Bij platvoeten is de stand van de voeten licht naar binnen. De knie moet die dan compenseren. Ook schoenen met harde in plaats van verende zolen verhogen de druk op de knieën. 
• Blessure aan de knie. Denk hierbij ook aan terugkerende kleine blessures of spanningen doorsporten. Zwakke kruisbanden (‘hypermobiele’ gewrichten) kunnen ook de oorzaak zijn. 
• Verminderde spierkracht in het been kan een rol spelen, omdat de beenspieren minder goed in staan zijn de spanning op de knieën op te vangen.

Wie krijgt patellofemorale pijn?

Het kan iedereen treffen. Het wordt al gezien bij kinderen vanaf ongeveer vijf jaar. Het is een veelvoorkomende oorzaak van kniepijn.

Wat zijn de symptomen van patellofemorale pijn?

• Pijn rond de knie. De pijn wordt gevoeld aan de voorkant van de knie, rond of achter de knieschijf. Waar de pijn precies zit, is niet precies te zeggen. Het is vaak een vage pijn aan de voorkant van de knie.
• De pijn komt en gaat. Het wordt meestal erger bij het traplopen of bij bepaalde sporten. Het kan ook opkomen als je langere tijd stilzit, bijvoorbeeld in de bioscoop of een langere autorit. 
• Er kan sprake zijn van een schrapend gevoel of geluid als de knie beweegt. Dit wordt ‘crepiteren’ genoemd.
• De knie raakt (soms) rond de patella opgezet.

Hoe wordt de diagnose patellofemorale pijn gesteld?

De diagnose wordt gesteld op basis van de symptomen, de anamnese (je ‘geschiedenis’) en een lichamelijk onderzoek.

Op een röntgenfoto kan patellofemorale pijn niet worden vastgesteld. Toch wordt zo’n foto soms wel gemaakt om andere aandoeningen uit te sluiten.

Wat is de behandeling van patellofemorale pijn?

Op de korte termijn:

• Vermijd intensief gebruik van de knie, totdat de pijn overgaat. De klachten worden meestal in de loop van de tijd minder erg als je de knie niet te veel gebruikt. Probeer fit te blijven, maar doe geen dingen die de pijn erger maken.
• Pijnstillers. Denk daarbij aan paracetamol en/of ontstekingsremmende pijnstillers als Ibuprofen. Met name de laatste categorie kan bij deze aandoening goed helpen.

Op de langere termijn:

Het doel van de behandeling is om de onderliggende oorzaken aan te pakken, bijvoorbeeld door de spieren sterker te maken en voetproblemen op te lossen:

• Fysiotherapie. Dankzij fysiotherapie kan de kracht van de spieren rond de knie verbeteren en de druk op de knie verminderen. Er zijn ook gerichte oefeningen om 'de uitlijning en spierbalans rond de knie' te corrigeren, bijvoorbeeld oefeningen om de binnenkant van de quadricepsspier te versterken. De fysiotherapeut zal de behandeling op jouw specifieke situatie afstemmen.
• Geschikte, passende schoenen. Draag bijvoorbeeld steunzolen als je platvoeten hebt, hardloopschoenen bij het hardlopen en verende zolen om de druk tijdens het lopen te verminderen.

Andere mogelijke behandelingen:

• Tapen van de patella. Dit is een behandeling die de pijn kan verminderen. Hierbij wordt plaktape over de knieschijf aangebracht, om de manier te veranderen waarop de knieschijf beweegt. Dit helpt soms.  Je kunt zelf van de fysiotherapeut leren tapen. 
• Een speciale beugel. Dit is een andere mogelijke behandeling die de pijn kan verminderen. 
• Operatief ingrijpen. Dit komt bij deze aandoening niet vaak voor, maar kan in bepaalde situaties uitkomst bieden. Bijvoorbeeld om de uitlijning van de knieschijf te wijzigen door een strakke kruisband losser te maken.

Wat is de prognose?

Die is goed. De meeste mensen worden met fysiotherapie beter. Maar het kan 4-6 maanden duren voordat je helemaal hersteld bent. In de tussentijd kan het nodig zijn dat je minder activiteiten, zoals sporttrainingen, aangaat.